Habang umaalingawngaw ang Lupang Hinirang tuwing Araw ng Kalayaan, bihira nating itanong: paano nga ba ginamit ang musika sa pakikibaka para sa kalayaan? Sa bawat himagsik, sa bawat martsa ng mga Katipunero, sa bawat pag-akyat sa bundok ng mga gerilya—may awitin na pumupukaw sa damdamin, nagpapalakas ng loob, at nagpapaalala kung para kanino ang laban.
Ang musika ay hindi lang libangan; ito’y sandata. Sa panahong bawal magsalita, ang kanta ang nagdadala ng mensahe. Sa panahong walang armas, ang awitin ang nagiging bala ng pag-asa.
“Marangal na Dalit ng Katagalugan”: Ang Awit ng Katipunan
Isa sa mga pinakaunang rebolusyonaryong awitin ay ang “Marangal na Dalit ng Katagalugan,” na iniuugnay kay Andres Bonifacio. Sa halip na magpahayag sa mga talumpati, ginamit ng Katipunan ang musika upang maipasa ang mensahe ng pagkakaisa at paglaya. Tila panalangin, ang tono’t titik ng awit ay humihikayat ng pag-alay ng sarili para sa bayan.
“Pag-ibig sa tinubuang lupa ang siyang magpapatibay sa pagkatao ng isang tunay na anak ng bayan.”
—mula sa tula ni Bonifacio na madalas inaawit sa lihim na pulong
Ang mga awitin ng Katipunan ay hindi isinulat upang sumikat—ang layunin nila ay pukawin ang diwang makabayan ng karaniwang mamamayan. At sa maraming pagkakataon, naging mabisang paraan ito upang maikalat ang ideyolohiyang rebolusyonaryo nang hindi nahuhuli ng mga awtoridad.
“Lupang Hinirang”: Ang Pagsilang ng Pambansang Himno
Noong Hunyo 12, 1898, sa Kawit, Cavite, ipinahayag ang kasarinlan ng Pilipinas. Kasabay nito, unang tinugtog ang isang piyesang orkestra na kalauna’y magiging “Lupang Hinirang.” Komposisyon ito ni Julian Felipe, na orihinal na walang titik at pinamagatang Marcha Filipina Magdalo.
Ang titik ay idinagdag makalipas ang ilang taon, batay sa tula ni Jose Palma na “Filipinas.” Sa paglipas ng panahon, naging simbolo ito ng pambansang pagkakakilanlan at inspirasyon sa gitna ng digmaan.
Sa bawat pagtugtog ng Lupang Hinirang, isinusumpa nating hindi tayo kailanman susuko.
Awit ng Gerilya: Himig ng Laban sa Hapon at Diktadura
Hindi natapos ang paggamit ng musika sa panahon ng Kastila. Sa panahon ng Hapon at ng Batas Militar, mga kantang gerilya at protesta ang nagsilbing tinig ng oposisyon.
“Bayan Ko” – Isinulat noong panahon ng Amerikano nina Jose Corazon de Jesus at Constancio de Guzman, pero muling sumikat bilang awit-protesta noong panahon ng Martial Law. Tinataglay nito ang hinaing ng isang bayang ginapos at ang pag-asam sa tunay na kalayaan.
“Bayan ko, binihag ka, nasadlak sa dusa…”
– linya ng isang bansang paulit-ulit na sinakop at nilabanan
“Alerta Katipunan” – Isang makabayang martsa na ginamit sa panawagan ng paglaban. Ginagamit pa rin ito sa mga parada, sapagkat hindi lang ito awitin—isa itong panawagan.
Mga folk at ethnic na kanta – Sa mga kanayunan, mga awitin sa katutubong wika ang nagpapatatag ng komunidad at identidad. Ang musika rito ay hindi lang para sa aliwan—ito ay pag-alala, pagprotekta sa kultura, at pagtutol sa pagkalimot.
🎧Musika Bilang Paalala at Panawagan
Sa panahon ngayon, buhay pa rin ang musika ng himagsikan—sa rap, spoken word, indie, at folk. Mga bagong anyo ng protesta ang umuusbong: mga kanta tungkol sa karapatang pantao, sa kalikasan, sa hustisya. Pinapatunayan lamang nito na:
Hangga’t may kinakalaban ang bayan, may musika ng paglaya.
Ang awit ay daluyan ng alaala ng mga bayani, at paalala ng mga laban na hindi pa tapos.
Ang Himig ng Ating Kalayaan
Ngayong Araw ng Kalayaan, huwag lang tayong tumingin sa watawat. Makinig din tayo sa himig ng ating kasaysayan—mula sa dalit ng Katipunan hanggang sa protesta ng bagong henerasyon.
Sa bawat tugtog ng awiting makabayan, alalahanin natin:
Ang kalayaan ay hindi tahimik. May tunog ito. May tapang. May damdamin.
At kung pakikinggan nating mabuti, tayo rin ay magiging bahagi ng himig ng pagkamakabayan.
Mga Sanggunian / Sources:
Agoncillo, Teodoro. The Revolt of the Masses: The Story of Bonifacio and the Katipunan.
National Historical Commission of the Philippines (NHCP) – www.nhcp.gov.ph
Santos, Ramon P. Tunugan: An Anthology of Philippine Music Essays.
Lumbera, Bienvenido. Tagalog Poetry, 1570–1898: Tradition and Influences in Its Development.
Official Gazette of the Republic of the Philippines – www.officialgazette.gov.ph
Felipe, Julian. Historical Background of the Philippine National Anthem.
De Jesus, Jose Corazon. Mga Tula ng Paglaya at Protesta.
